10 gestów i znaków wykonywanych podczas Mszy Świętej
Stać czy siedzieć? A może klęczeć? Nie jestem godna, czy nie jestem godzien? Po co właściwie bijemy się w piersi? – czyli o postawach i gestach, które wykonujemy podczas Mszy Świętej.
1. Postawa stojąca
Sytuacja z życia ucznia. Trwa lekcja, wszyscy siedzą w ławkach. Nagle otwierają się drzwi i do klasy wchodzi dyrektor. Co robimy? Wstajemy. Dlaczego? Bo postawa ta wyraża szacunek. Podczas Mszy Świętej postawę stojącą zachowujesz:
– od początku Mszy Świętej aż do oracji włącznie,
– od wersetu „Alleluja” przed Ewangelią aż do zakończenia Ewangelii,
– podczas wyznania wiary i modlitwy powszechnej,
– podczas procesji z darami,
– od wezwania kapłana: „Módlcie się, aby moją i waszą ofiarę…”,
– podczas prefacji aż do „Święty, Święty…” włącznie,
– po aklamacji „Oto wielka tajemnica wiary” aż do „Baranku Boży” włącznie,
– podczas Modlitwy po Komunii św. oraz obrzędów zakończenia.
2. Postawa klęcząca
Kojarzy nam się przede wszystkim z pokorą, uniżeniem. I słusznie. Nie wolno jednak zapominać, że jest też postawą, w której wielbimy Boga. Podczas Mszy Świętej zachowujesz ją:
– na słowa: „Oto Baranek Boży… Panie, nie jestem godzien…”,
– w czasie adoracji Najświętszego Sakramentu,
– podczas Modlitwy eucharystycznej, po śpiewie: „Święty…”.
3. Postawa siedząca
Uczeń w czasie lekcji, student podczas wykładu, pracownik w czasie szkolenia – siedzi. I słucha. Podczas Mszy postawa ta oznacza przyjmowanie i rozważanie Słowa Bożego, skupienie. W trakcie Mszy Świętej zachowujesz ją:
– podczas czytań (z wyjątkiem Ewangelii),
– podczas psalmu responsoryjnego,
– podczas kazania (homilii) oraz ciszy po kazaniu,
– podczas przygotowania darów ofiarnych,
– podczas ogłoszeń parafialnych.
4. Znak krzyża
Generalnie na ten temat można by osobny artykuł napisać. Bo sposobów nieprawidłowego czynienia znaku krzyża jest mnóstwo. Łatwiej przecież i wygodniej nie pokazywać, że się go czyni, nie zwracając na siebie uwagi, jakoś po drodze, tak by można to było uznać na otrzepywanie ubrania. „Bo jeszcze ktoś zobaczy i będzie pytał…” – usłyszałam już nie raz. Należy jednak pamiętać, że jest to znak KRZYŻA, na którym umarł Jezus, a nie swobodne klaskanie podczas koncertu. Wracając jednak do tematu. W czasie Mszy św. duży znak krzyża wykonujemy:
– na rozpoczęcie Eucharystii,
– na pokropienie wodą święconą,
– w czasie błogosławieństwa końcowego.
5. Mały znak krzyża
Wykonuje się go na czole, ustach i sercu, co symbolizuje, że Słowo Boże przyjmujemy swoim umysłem, zachowujemy w sercu i będziemy je przekazywać innym. Kreśli się go kciukiem półotwartej prawej dłoni, przed czytaniem Ewangelii, ale po słowach „Chwała Tobie, Panie”.
6. Co zrobić z rękoma?
Z tym mamy problem nie tylko podczas Mszy Świętej, ale i w codziennym życiu. Trzymać w kieszeniach, spuszczone wzdłuż tułowia, skrzyżowane na klatce piersiowej? Jeżeli chodzi o Mszę Świętą to zasada jest prosta. Ręce złożone.
7. Rozłożenie rąk
Gest ten wykonuje kapłan, gdy recytuje lub śpiewa kolektę, modlitwę nad darami, modlitwę Eucharystyczną, modlitwę Pańską, modlitwę po Komunii (postcommunio). Wierni ani usługujący NIE wykonują gestu rozłożenia rąk.
8. Pochylenie głowy
Wykonując ten gest skłania się tylko głowę, ciało pozostaje wyprostowane. Podczas Mszy Świętej gest ten wykonuje się:
– przyjmując błogosławieństwo,
– podczas wypowiadania formuły „Chwała Ojcu i Synowi i Duchowi Świętemu…”,
– wypowiadając imiona Jezusa oraz Maryi,
– wypowiadając imię świętego, którego przypada wspomnienie, święto lub uroczystość.
9. Pochylenie ciała
Wykonuje się je, pochylając tułów i głowę. A dlaczego ministranci się tak kiwają podczas Mszy Świętej? – zapytał ktoś kiedyś, wywołując śmiech zorientowanych osób. „Kiwać się” powinni wszyscy. Kiedy? Podczas Wyznania Wiary, mówiąc o tajemnicy Wcielenia, przed głównym ołtarzem, paschałem albo przed krzyżem.
10. Bicie się w piersi
Wykonując ten gest podczas spowiedzi powszechnej (aktu pokuty) wyrażamy skruchę, przyznanie się do winy, uznajemy swoją niedoskonałość. Wielu ludzi bije się w piersi na słowa: „Panie nie jestem godzien…” przed komunią świętą. Mimo, iż nie jest to gest przewidziany przez przepisy liturgiczne, jest on jednak wyrazem prywatnej pobożności. Można go zachować.
***
Najczęstsze błędy:
– „Panie nie jestem godna” – Z racji, że jest to cytat „Lecz setnik odpowiedział: Panie, nie jestem godzien, abyś wszedł pod dach mój, ale powiedz tylko słowo, a mój sługa odzyska zdrowie.” (Mt 8,8), niezależnie, czy wypowiada go kobieta, czy mężczyzna, powinien on brzmieć „Panie, nie jestem godzien”.
– Klękanie na jedno kolano, z charakterystycznym przesunięciem środka ciężkości do przodu – połączenie bólu brzucha z gotowością do startu w sprincie na 20 metrów. Wygląda to dość nieestetycznie, szacunku zbyt wielkiego również nie dostrzegam.
– Przeciąganie litery „s” podczas śpiewu „Baranku Boży […] obdarz nas pokojem”. Święty spokój, o którym tak często marzymy, nigdy nie został kanonizowany. Prośmy więc jednak o pokój.
– Ubiór. Nie do końca jest to gest, znak zresztą też. Ale warto pamiętać, że inaczej ubiera się idąc na dyskotekę, a inaczej idąc na Mszę Świętą.
– Siedząc w czasie liturgii, zakładanie nogi na nogę. Jest to postawa zbyt swobodna, jak na wielkość przeżywanej tajemnicy.
– Żegnanie się w czasie błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem. Przyjmując dar łaski przekazany tym gestem nie czynimy znaku krzyża.
